Indrukken in Senhaja

Om ruimte in mijn hoofd te maken voor alles wat nog komen gaat is het nodig dat er eerst een verslag op papier komt van onze vrijdag in Senhaja.

Na een nacht met veel geluiden (vechtende honden, krijsende kippen en blatende ezels om een paar voorbeelden te noemen) en daardoor weinig slaap, zijn we min of meer klaar voor nieuwe indrukken en belevenissen. Een daarvan is een toiletbezoek, normaal niet iets waar ik over zou schrijven maar hier is het een soort van onderneming. Gelukkig hebben Erik en AI gisteren rollen toiletpapier meegebracht want hier hoort dat niet bij de 'standaard uitrusting van een wc'. Ik zal af en toe wat van wat wij leren toevoegen aan het blog. Daarmee wordt het niet direct literatuur maar wel leerzaam ;-). Ik denk dat jullie daarop zitten te wachten....

Goed, zoals meestal 's ochtends dus allereerst een wandeling naar de wc. Gelukkig staat de deur open, dat betekent hier dat er niemand boven hangt (de uitdrukking 'op de wc zitten' is hier niet van toepassing). De deur kan niet op slot, dicht doen volstaat. Hier geen kranten om te lezen of de telefoon mee voor het ondertussen checken van mail of een spelletje candy crush. Wij hebben voor de gewenste houding niet voldoende getrainde beenspieren en daarom duurt het niet zo lang. De eerste keer heb ik een tijdje gezocht naar de knop om door te spoelen voor ik tot de ontdekking kwam dat het emmertje onder een druppelende kraan daarvoor bedoeld was.

Even belangrijk: ik schrijf dit en alle volgende voorbeelden en beschrijvingen niet om een cultuur belachelijk te maken of mensen te kleineren. Het is zoals het is, dit is een stukje Marokko zoals Erik en ik dat ervaren vanuit onze persoonlijke normen en waarden, vanuit onze eigen Nederlandse gewoontes. Het is hier gewoon anders, de mensen ogen zeer gelukkig en ik heb niet de indruk dat ze blijer zouden worden als we een volgende keer een Nederlandse toiletpot voor ze mee zouden nemen.

Dat even tussendoor. Het toiletbezoek verloopt prima, na een paar keer begint het makkelijker te worden, voor wat betreft de houding dus. Erik moet zich scheren zonder spiegel, er hangt er alleen eentje in de centrale hal en om daar nou met een gezicht vol schuim te gaan staan is ook zo wat. Als we fris gewassen zijn gaan we even naar het dakterras, we vergissen ons in een van de gangen en staan dan op het terras van het huis van een broer. Vervolgens vinden we ons eigen dakterras. Daarna dalen we af naar de begane grond en worden hartelijk door oma el m begroet. Vervolgens komen de andere aanwezigen goedemorgen zeggen. De vrouwen brengen hele dagen door in de keuken. Er wordt zeker drie keer per dag warm gegeten en oma el m laat vol trots zien dat ze pannenkoeken aan het bakken is voor ons. Dat gebeurt op een tajine die op een gasbrander staat en die gasbrander staat gewoon op de grond. Niks ergonomisch verantwoord ofzo, gewoon bukken. De pannenkoeken worden aan een kant gebakken en vervolgens mooi opgestapeld op een enorm bord. Vaak draagt oma el m of een van de andere vrouwen een kind op de rug in een draagdoek.

We mogen in de salon zitten en daar wachten we tot Marlous, AI en Uwaïs komen zodat wij tegelijk kunnen eten. De ronde tafel wordt volgeladen en oma el m en opa el m komen kijken of we wel genoeg eten. Ik krijg van oma el m een kado waar een zelf opgeborduurde zakdoek, een handdoek en een sjaal inzitten. Ik weet niet hoe je het schrijft maar inmiddels wel hoe ik het moet uitspreken: sjoekram (dank je wel).

We gaan na het ontbijt een eindje wandelen en opa el m wil ons eerst graag zijn paarden laten zien. Er is vlakbij het huis een veld vol wilde spinazie, met paprika's en Spaanse pepers. Dat is de zogenaamde markt (soekh) van oma el m. Ze plukt wat ze nodig heeft en kijkt ondertussen of er ook nog eieren liggen. Het zijn hier echt kippen met scharreleieren. Dan lopen we de straat uit en gaan rechtsaf. AI heeft de tip gegeven steeds rechtsaf te slaan want dan kunnen we niet verdwalen. Voor alle zekerheid hebben we op onze handgarmin de startlocatie vastgelegd. We vallen op tussen de bevolking, Erik vanwege zijn lengte en haren en ik vanwege mijn onbedekte haren en kleding. We dwalen door steegjes, komen langs één van de moskeeën en aan de rand van het dorp langs een snel stromend stroompje. Erik wordt aangesproken door een knaap van een jaar of twintig, hij spreekt een paar woorden Engels en wil dat graag laten horen. Hij heet ons welkom in Senhaja en vertelt over de bron die vlakbij is. Hij brengt ons er naar toe en een klein meisje dat in het water staat vult voor ons een glas water. Natuurlijk proeven we maar de aangeboden fles water slaan we toch maar af. We houden het verder maar op het gekochte water. Daarna lopen we een eindje de berg op en al snel worden we vergezeld door een hele groep jongens die een paar woorden Frans spreken. We lopen door tot we op een punt komen waar we mooi zicht hebben op het dorp. Inmiddels schijnt de zon en is de bewolking verdwenen en dan is het ook direct erg warm. Te warm om verder bult op te lopen en we hebben een lunchafspraak dus dalen we weer af. Zonder problemen vinden we het juiste huis en we zijn precies op tijd terug voor de lunch. We zijn uitgenodigd bij de oudste zus van AI die vlakbij woont.

Eerst mag ik haar keuken bewonderen en vraagt ze of ik foto's wil maken van de volle schalen. Natuurlijk wil ik dat, mijn fototoestel ligt de hele tijd binnen handbereik. Als je niet aan een gesprek deel kunt nemen dan is er veel tijd om te kijken. Erik zit in een salon met een groot aantal mannen, broers en zwagers van AI. Zijn vader, opa el m is er ook bij. AI vertaalt voor Erik en Marlous en ik (we zitten in een andere aangrenzende salon) horen Erik regelmatig lachen. Als we klaar zijn met eten komt de waterketel en de grote pan weer te voorschijn en wassen we een voor een de handen. Dan zeggen we gedag en sjoekram voor het lekkere eten en de gastvrijheid. Ik maak nog een groepsfoto van de keukenbrigade en dan gaan we terug naar het huis van de ouders van AI. Het is tijd om naar het hotel te gaan en we pakken onze bagage in de auto.

Marlous, AI en Uwaïs brengen ons naar het hotel, maar het duurt even voor we Senhaja uit zijn. AI moet weer regelmatig stoppen om handen te schudden. Een van zijn broers heeft een houtoven buiten de stad (we zagen de dikke zwarte rook vanochtend al vanaf het dakterras) en we komen er langs op weg naar ons hotel dat net ten zuiden van Fèz ligt. In de oven is het 3000gr als we het goed hebben begrepen. De binnenkant is gebouwd als een iglo en er is een kleine driehoekige opening om het hout naar binnen te gooien. Het vuur blijft zeven dagen onafgebroken branden. Na zeven dagen hebben ze dan een wit poeder waar huizen mee worden gebouwd. We hebben enige twijfel over of we het goed hebben begrepen.

Dan rijden we door Sefrou naar ons hotel Villa Agapanthe. Dat ligt op een halfuurtje van het oude centrum van Fèz en het is ook een halfuur naar Senhaja. Erik is gisteren al met AI in Sefrou geweest en hij wijst me nu op plekken waar ze hebben gelopen. We stoppen bij een moskee want ondertussen is de oproep voor gebed geweest. Wij wachten bij de auto en zien eerst een stroom mannen richting moskee lopen en na een minuut of tien komen ze weer naar buiten.

We rijden langs de toegangsweg naar Villa Agapanthe om eerst nog wat boodschappen te doen en om dirhams te tanken. Het verkeer is een hele belevenis, het gaat vaak maar net goed. Na het vinden van een geldautomaat rijden we nog een klein stukje en dan rijdt AI een stoep op. We rijden er keurig achteraan en parkeren net als zij. We blijken bij een supermarkt te zijn al is dat voor ons aan de buitenkant niet zichtbaar. Marlous en AI eten vandaag nog een derde keer warm bij weer een ander familielid. Wij halen yoghurt en veel flessen drinkwater voor op de kamer. We hebben een waterkoker mee voor thee of koffie of een cup a soup (inderdaad: we blijven kampeerders).

We vinden de villa zonder problemen, het is een heel rustig gelegen hotel, het gebouw heeft kamers op twee etages. We krijgen kamer 4 en later wordt ons duidelijk dat we de enige gasten zijn. Ons uitzicht is prachtig, op het zwembad en daarachter op de bergen bij Sefrou. Wat een plek. De kamer is lekker ruim en heel modern ingericht met een betonnen gepolijste vloer en betonnen gepolijste wanden in de badkamer en het toilet. We hebben een ruim balkon en we hebben internet. Zeker een plek om een paar dagen te blijven.

AI, Marlous en Uwaïs rijden terug naar Senhaja. We spreken af morgen samen naar Fèz te gaan omdat de weersverwachting regen voorspelt en iets lagere temperaturen. Marlous zal Uwaïs moeten dragen want met de kinderwagen komen we niet door de steegjes. Bij 35 gr. is dat niet te doen dus een bewolkte dag komt ons goed uit. Nadat we ze hebben uitgezwaaid loggen we in op internet en gebruiken ieder beschikbaar stopcontact om batterijen op te laden. We hebben stapels foto's gemaakt dus die moeten overgezet worden op de laptop. En dan wil ik nog schrijven en wat foto's uitzoeken. Ondanks het plan om een keertje vroeg te gaan slapen, is het nog laat voor we het licht uitdoen.

Onze hoofden tollen van alle indrukken. We zijn nauwelijks anderhalve dag geleden vertrokken. Het voelt alsof we al weken weg zijn. Het is zo anders, dat heb ik volgens mij al eerder geschreven, maar dit is zoals het voelt. De foto's en video helpen om het te kunnen bevatten, een samenvatting schrijven in dit blog ook.

Oh en er zijn met toestemming toch wat foto's van de familie toegevoegd.